vrijdag 10 augustus 2007

Souvenir de ma Jeunesse

Beloofd is beloofd, eerst aan Tijm privé en daarna hier op het web-log: ik zou naast het literatuurlijstje met publicaties over de breirol ook een lijstje maken waar je nuttige informatie en/of fraaie voorbeelden van souvenirs kunt vinden. Bij deze dan, ik zal beide lijstjes regelmatig aanvullen, mocht ik dingen niet vermeld hebben die wel op de lijstjes horen dan hoop ik op een berichtje van jullie.

Even een korte inleiding over de Souvernir de ma Jeunesse.
Een souvenir de ma Jeunesse (zo genoemd in de zuidelijke Nederlanden en in Vlaanderen),Pronkrol (de Noord-Nederlandse benaming) of naai- en techniekenlap (de benaming in Noord- en Zuid-Holland) was een vaak meters lange stekenlap die door jonge meisjes op een pensionaat, kostschool of in het vervolgonderwijs werd gemaakt. Omdat niet alle meisjes even lang onderwijs genoten werden eerst de meer nuttige en praktische technieken geleerd zoals stoppen, naden en zomen en heel eenvoudig versierend borduurwerk en daarna kwamen pas de fraaie handwerktechnieken aan bod.
Deze handwerklappen dateren van ongeveer 1837 tot 1880. De afzonderlijke werkstukken van de meisjes werden aan het eind van de schoolperiode (in veel gevallen door de lerares) aan elkaar gevoegd tot een lange lap en meegegeven als het meisje de opleiding verliet. Op die manier had het meisje niet alleen een tastbare herinnering aan haar schoollessen maar kon ze ook aan de hand van haar stekenlap de geleerde trechnieken nog eens bekijken.
Soms werden de proefjes van bekwaamheid niet aan een lange lap genaaid maar werden ze in een album genaaid. Er is niet heel veel over de pronkrollen geschreven; dat komt mede doordat veel van die rollen nog steeds in particulier bezit zijn.
De laatste jaren is er een hernieuwde belangstelling voor de souvenirs. Er zijn her en der in het land groepjes handwerksters actief om een dergelijke rol te maken. Ik hoorde een jaar of drie, vier geleden voor het eerst van zo’n werkstuk. Ik was onmiddellijk gegrepen door de vele mogelijkheden die een dergelijk groot en gevarieerd handwerk biedt. Ik ben aanvankelijk in mijn eentje begonnen met kleine lapjes in technieken die ik daarvoor nog niet had gedaan. Sinds die tijd heb ik een aantal zeer goede handwerksters ontmoet en heb hun werk mogen zien. Ik kwam telkens met de nodige opwinding van zo’n bezoek weer thuis, met meer ideeën in mijn hoofd dan ik ooit zal kunnen maken.
Afgelopen jaar ben ik met een klein groepje samen gaan werken en dat gaat heel erg plezierig. Eens per twee maanden komen we bij elkaar, bespreken de techniek die we willen gaan doen en laten ons werk zien. We delen kopietjes uit van werkjes en technieken die we in boeken tegenkomen en bekijken samen welke materialen we kunnen gebruiken.
Vandaag heb ik al mijn kleine werkstukjes eens aan elkaar gelegd in mijn HzG shawl; door aan weerszijden een randje te creëren leidt het minder af dat de zijkanten niet afgewerkt zijn en kun je je beter voorstellen hoe de rol er uiteindelijk uit zal zien. Ik was een beetje beduusd, ik had veel meer dan ik dacht; morgen komen de foto’s maar nu eerst het beloofde lijstje:



Twee pronkrollen uit Groningen, Hennie Stevan-Bathoorn, uitgave museum voor naaldkunst 2003
proefstukken Fraaie handwerken en kunstnaaldwerk tussen 1880 en 1937 uit de collectie van het Museum voor Naaldkunst in Wedde

Souvenir de ma Jeunesse, Kosmos/Ariadne, Anne Rose Oosterbaan, 1976
beschrijving van een 4,5 meter lange lap met kleurenfoto’s en patronen

Nuttig en fraai, Zuid-Hollandse merk-en stoplappen, Annet Kipp, Bix Schipper van Lottem, Lydia van der Vlerk, 1987, H.J.W. Becht- Haarlem, ISBN 90 230 0649 6
ISBN 90 215 0591 6

Handwerken zonder grenzen nr 1/2002, Witborduren met een thema. Van proefjes van bekwaamheid tot fraai samengestelde lappen. Artikel van Margreet Beemsterboer.

Handleiding voor Vrouwelijke handwerken, Witborduren. De verschillende soorten van Handwerken voor School en Huis, de redactie van "de Gracieuse". 1978, Anne Rose Oosterbaan-Martinius. Kosmos, ISBN 90 215 0704 8 veel voorbeelden en uitleg van diverse technieken.

Fraaie handewerken, Een unieke collectie patronen uit 1900, Florentine Boer-Jantzen, 1985
ISBN 90 213 0922 x.Cantecleer

Samplers, Pamela Clabburn, Shire book, 2002 ISBN 0 7478 0365 X , afbeeldingen van Engelse Samplers.

Over merklappen gesproken, M.G.A. Schipper-van Lottum.
ISBN 90 284 14487

Points de Croix, motifs traditionels et Symboliques, Fabienne Bassang
ISBN 978-2-9148-5622-5

intussen is het museum voor de naaldkunst bezig met een nieuwe publicatie:

nieuw boek over Pronkrollen

"Inmiddelszijn Hennie en Sjoerd Stevan gestart met een nieuwe uitgave. Huncollectie handwerkrollen en andere proeven van bewaamheid uit deperiode 1875-1935 wordt momenteel gefotografeerd. Ook wordt, waarmogelijk, onderzoek gepleegd naar herkomst en achtergronden van ditinteressante aspect van de handwerkgeschiedenis. Naar verwachting neemthet geheel geruime tijd in beslag. U hoort t.z.t. meer over dit project"

aldus de aankondiging op hun website. Inmiddels kun je vooraf intekenen op het boek wat naar verwachting medio 2009 verschijnt. Bij betaling vóór 1 dec 2008 krijg je een flinke korting. Voor bijzonderheden: kijk op de website van Museum v naaldkunst, het linkje naar de website kun je vinden onder "borduren".
31 Reacties

Geen opmerkingen: