zondag 22 juli 2012

Niet zo nuttig

Daar zit je dan met een weblog wat nuttig en fraai heet, dagenlang bordurend aan een niet zo heel erg nuttig lapje. Goed, er is wel een hoger doel waarvoor het lapje gemaakt wordt, het wordt namelijk onderdeel van de twaalf meter lange Souvenir de ma Jeunesse waarvan ik op dit moment zo'n acht à negen meter klaar heb.
Het onderwerp van mijn pogingen is naaldkant en wel die in oude hemdsplitjes die tussen 1782 en 1845 op proeflappen door kleine meisjes op de naaischooltjes geborduurd werden. In het Merklappenmuseum in het Duitse Celle kun je een tiental van deze proeflappen zien, de een nog mooier dan de ander. Sinds ik aan mijn Souvenir de ma Jeunesse werk heb ik belangstelling voor deze bijzondere staaltjes van borduurwerk in naaldkant maar om heel eerlijk te zijn durfde ik dit werk niet eerder aan. Onlangs attendeerde Trijnie mij op deze merklapjes met daarbij de opmerking dat zij dat echt wat voor mij vond. Bijna tegelijkertijd stuurde een vriendin uit Japan mij een kopie van een Nederlands boekje over naaldkant en dat boekje heb ik meegenomen op vakantie en grondig bekeken. Thuisgekomen ging ik aan de slag en wat viel het mee...Zo leuk om te ontdekken dat wat een paar jaar geleden echt 'te hoog gegrepen' was, nu zo vlotjes uit mijn naald en draad 'rolt'.
Het totale lapje krijgt straks een formaat van ongeveer 24 x 24 cm, net als sommige proeflapjes uit Celle. Het lapje heeft een geborduurd kransje in rood, later komen daar mijn initialen nog in en het jaartal, daaromheen komen vier vierkanten met naaldkantvulling.
Dit vierkantje is bijna af, rondom komt nog een geborduurd randje in Franse knoopjessteek, hier zie je dat op een ander vierkantje wat al wel zo'n rand heeft:
Een patroon van zo'n lapje heb ik niet, ik werk vanuit de foto's bij een artikel dat ooit in het tijdschrift Handwerken zonder Grenzen stond.
Aan elk van de vier zijden tenslotte komen drie hemdsplitjes, twaalf in totaal dus, waarvan ik er inmiddels twee (bijna) af heb. In het naaldkant van de splitjes worden allerlei kleine symbolen geborduurd zoals een hart (liefde), grote en kleine ruiten (vrouwelijk scheppend vermogen, geboorte) en dergelijke. Ook initialen kunnen in de kleine naaldkantvoorbeelden voorkomen. In de beide splitjes die ik maakte zie je boven een hart en links een ruit met de letter 'M' daarboven.
Het kransje met de vier vierkanten en een splitje ziet er zo uit. Inmiddels is daar vanmiddag een tweede splitje bijgekomen.
Wie zich inmiddels afvraagt wat de functie is van de naaldkantjes in de hemdsplitjes: wel, als je stof inknipt om een splitje te maken is dat op de ronding erg kwetsbaar en het scheurt gemakkelijk uit in het gebruik of in de was. Dat komt omdat er daar te weinig stof over is om een zoompje te maken. Om het uitscheuren tegen te gaan moet je de trekkracht van de ronding verplaatsen naar de zijkanten van het split waar de stof immers veel steviger is. Eigenlijk zou je ook kunnen volstaan met een gespannen koordje tussen de beide zijkanten, ongeveer ter hoogte van de 'tandjes' bovenop het naaldkant. In vroeger tijden was het 'mode' om het gehele vlakje op te vullen met naaldkant, niet alleen nuttig maar ook decoratief. Het oefenen van de naaldkantjes is erg leuk om te doen al moet ik het wel op een rustig moment doen als ik niets anders aan mijn hoofd heb. Het blijft toch een ingewikkeld werkstukje. Op de andere vrije momenten haak ik gezellig aan een haakrolletje met verschillende patroontjes, dat kan ik tenminste uithalen als ik een foutje maak ;)

zondag 15 juli 2012

De mutsenbodem van Annelein

Een paar dagen geleden reageerde Auckje hier met de volgende woorden: "Marcella, voor ik je blog ga lezen, even iets anders. Zou je willen kijken bij Annelein Design. Daar staan een aantal prachtige borduursels op tule en omdat ik weet dat jij daar ook mee bezig bent, kun je daar wellicht een voorbeeldje uit halen. Prachtig zijn ze. Zo, nu ga ik je blog even lezen, groet, Auckje van der Leij."
Natuurlijk nam ik onmiddellijk een kijkje bij Annelein en vond onder andere bovenstaand juweeltje. Uit de tekst begreep ik dat noch Annelein, noch de tante van wie zij een paar van deze tuleborduurwerkjes heeft gekregen, wist met welk doel deze gemaakt zijn. Omdat ik het wel meende te herkennen van mijn cursus Tuleborduren in het najaar van 2010 bood ik aan om daar even naar op zoek te gaan en er een logje over te schrijven. Zoveel moois kun je immers niet duiden in een paar woorden in het reactieveldje?
Een duik in de boekenkast leverde al snel bovenstaand boekje op. Ik kocht het tijdens de cursus en het is geschreven door Ina Blaas-Dhont van wie wij les kregen.
Ik kreeg al snel gelijk in het idee dat ik een dergelijk patroon eerder had gezien.
Bovendien vond ik ook nog een afbeelding van het patroon zoals die gebruikt wordt onder de tule zodat je de patroonlijnen van het hoofdmotief gemakkelijk en zuiver kunt volgen.
De tule werkstukjes die Annelein liet zien zijn mutsenbodems voor een Sluiermuts of Keuvel.
Deze mutsen werden gedragen op de Zuid-Hollandse Eilanden en op Schouwen Duiveland. Hier zie je zo'n muts in schema:
Het onderdeel van Annelein is het bolletje wat op het achterhoofd zit. Als dit geborduurd is, wordt er een losse strook voorlangs het gezicht gespeld of genaaid die overgaat in een brede achterstrook. In de noordelijke provincies wordt een dergelijke muts ook een Floddermuts genoemd. Het opvallendst hieraan was de geplooide of gepijpte achterstrook.Vanbaf de tweede helft van de 19e eeuw werd er al op tule geborduurd in de omgeving van Eindhoven. Veel leverde dat werk - wat veelal thuis werd gedaan door kantwerksters - niet op. Voor een mutsenbodem waaraan voor 2 cent garen is verwerkt en acht uur werk, kreeg men dertig cent uitbetaald. Een volledig bestaan kon men hiervan dus niet opbouwen.
Tijdens de tweedaagse cursus leerden wij alle steekjes en maakten eerst dit proeflapje. Daarna volgde er nog een ander werkstukje en dat komt later in mijn souvenir.
Al bladerend in het prachtige boekje van Ina besloot ik nog wat verder in de boeken te duiken:
Achterin het boekje van Ina staat namelijk een literatuurlijstje ;)
In Handwerken zonder Grenzen nummer 3/1992 vond ik nog een prachtig artikel over tule borduren van de hand van Trees van Ierssel. Trees maakte speciaal voor HZG indertijd een prachtig stekenlapje in tuleborduurwerk wat je hier, met de originele tekening kunt zien.
Helaas kwam een paar dagen geleden het bericht dat Trees van Ierssel op 11 juli jongstleden op veel te jonge leeftijd is overleden. Ik wens haar man Tommes en de familie veel sterkte met dit enorme verlies.

Ik hoop dat de mooie lapjes van Annelein weer anderen zullen inspireren om met wat meer kennis naar de schoonheid van tuleborduurwerk te kijken, misschien om zelf ook eens 'iets' te gaan proberen op tule en wie weet is er ook dit jaar weer ergens in het land een cursus of workshop tuleborduren.

Het boekje van Ina Blaas-Dhont is in eigen beheer uitgegeven, stuur mij even een e-mailtje als je haar e-mailadres wilt hebben.
Het ISBN is 978-90-9023031-3

donderdag 12 juli 2012

Blanche de Valck, rand IV

Wat een leuke reacties bij rand III van Blanche. Ik werd er gewoon blij van toen ik eind van de middag thuiskwam en de leuke berichtjes las die jullie hadden geschreven. Het gaf me zoveel energie dat ik rand IV bij daglicht ook heb gemaakt en dat levert beslist mooiere foto's op dan die ik gisteravond maakte. Foto twee van gisteren was zelfs zo raar van kleur dat ik die ook even opnieuw heb gemaakt en heb vervangen op het vorige blogje. Rand IV is een 'makkie' vergeleken bij rand II die er sterk op lijkt. Is dat geluk hebben of niet? Het moeilijkste hebben jullie al gehad en wat er nu volgt is nog een gezellige finale om Blanche de Valck helemaal àf te maken... Achteraf gezien, nu ik alle randen uitvoerig heb bestudeerd en zelf heb nagemaakt was het beter geweest om een andere nummering aan te houden. De rand ter linkerzijde van de lap, de rand die ik vandaag laat zien is de eenvoudige variant van de rechterrand die ik eerder behandelde als rand II. Ook de boven- en onderrand ( rand I en rand III) hebben gelijkenis in opbouw waarbij de bovenste rand weer de eenvoudige rand laat zien en de onderste de moeilijker variant daarop. Didactisch gezien zal de juffrouw van het instituut waar Blanche de Valck haar lap ooit maakte vermoedelijk het volgende 'rondje' gemaakt hebben: eerst de linkerrand,dan rechts, vervolgens de bovenste rand en tenslotte onder, steeds een beetje moeilijker. In de originele lap lopen de open zoompjes namelijk door in de zoom. Ik heb dat nagelaten.
Hierboven zie je nogmaals de rand rechts, rand II die ik hier heb beschreven. Vandaag laat ik zien hoe je rand IV maakt en die ziet er bij Blanche zo uit:
Dat valt mee hè? Voor deze rand trek je, net als bij rand II, zeven weefseldraadjes uit de stof. Daarna maak je een open zoomsteek over vier weefseldraadjes:
Vervolgens ga je weer weefseldraadjes kruisen, twee over twee maar dan binnen de gevormde bosjes van vier draden die door de open zoomsteek zijn ontstaan.
Twee draadjes opnemen, de naald onder je werk houden en dan voorzichtig de naald de andere kant op kantelen:
Daarna volgt er nog een rij open zoomsteekjes over dezelfde bosjes van vier draden.
Dit randje is niet alleen veel makkelijker om te maken omdat je meer ruimte hebt om je naald te kantelen maar het ziet er ook veel eenvoudiger uit dan rand II. Tenslotte wil ik jullie nog laten zien op welke manier ik mijn initialen en het jaartal 2012 op de lap heb verwerkt.
Aan de bovenste rand sloot op de originele lap het hoekmotiefje zowel links als rechts niet aan de bovenrand aan waardoor er wat ruimte overbleef. Die ruimte heb ik links gebruikt om mijn letters, de M en K toe te voegen en rechts paste daar precies het jaartal 2012
Op die manier heb ik niet alleen mijn letters en jaartal op een aardige manier in de lap gekregen maar ook is de bovenste rand nu mooi strak ´uitgelijnd´. Ik heb niet veel meer te vertellen over Blanche de Valck, ze heeft al vele malen op nuttig en fraai geschitterd, niet alleen mijn eigen versie maar ook de originele oude lap in bezit van Trijnie, de antieke Blanche de Valck lap op de tentoonstelling Aan de Rol in De Lier en ook de schitterende lap die Hilly heeft gemaakt en die uiteindelijk ingelijst en al een prachtig plekje in haar huis heeft gekregen. Er komen vast nog meer mooie lappen naar voorbeeld van Blanche...wat zou het leuk zijn als daar ook nog zo nu en dan iets over te zien is.

woensdag 11 juli 2012

Blanche de Valck, rand III

Wat had ik dat lang geleden al aan jullie beloofd en nog steeds niet gedaan, de laatste twee randen van Blanche de Valck.
Na mijn vakantie vond ik een verzoekje in mijn e-mail box van Wil die me vroeg om ook rand III en IV aan haar te geven, maar zoals ik Wil al schreef: ik had er tot vanavond nog niets van 'op papier'.
In dit geval was het meer dat ik er nog niets bruikbaars van 'op linnen' had. Natuurlijk is mijn eigen lap al maanden klaar maar de laatste twee randen pakten zo kleintjes uit op het zo fijne linnen dat fotograferen niet heel goed lukte.
Ik heb vanavond na thuiskomst op een wat minder fijn linnen even wat steekjes van rand III opnieuw gemaakt.
Het begin is hetzelfde als dat van rand I: drie draden uittrekken, drie laten staan en dan weer drie eruit. Vervolgens maak je een flanelsteekje over vier draden op de middelste drie draden; voor foto's kun je hier kijken bij de uitleg van rand I.
Bij rand I volgt er dan aan beide kanten van de rand een open zoomsteek over vier draadjes die precies gelijk loopt met de bundeltjes zoals die zich al aftekenen door het maken van de flanelsteek. Bij rand III, die voor de goede orde onderaan de lap komt, verspringt die open zoomsteek twee draadjes ten opzichte van de ontstane bundeltjes en wel op deze manier:
Het is leuk om te ontdekken dat zo'n klein verschil in de plaats van de steekjes zo'n groot verschil voor het uiterlijk van de rand maakt.
Ik ben benieuwd wat jullie daar van vinden.
Zo ziet het randje eruit op mijn eigen Blanche de Valck lap:
Ik hoop dat ik zo snel mogelijk ook rand IV hier kan laten zien, nog even geduld, er wordt aan gewerkt :)

zondag 1 juli 2012

Een blote min

Het was nog aardig wat werk voor mijn Huswifje helemaal klaar was. Een Huswif heeft de vorm van een klein rolletje of mapje waar naaibenodigdheden in bewaard worden. De naam komt van housewife, huisvrouw en dat geeft meteen een van de gebruikers van zo'n rolletje aan. De eerste Huswifs dateren al uit de tijd dat er lange wereldreizen werden gemaakt; rond de 16e eeuw kregen mannen op hun zeereis van hun vrouw zo'n handig mapje mee om gedurende de lange tocht hun kleding te kunnen repareren. Ook tijdens de Civil War in Amerika (1861-1865) werden dergelijke mapjes meegegeven aan de mannen die moesten strijden in de oorlog. Deze exemplaren werden vaak gemaakt van restjes stof in patchwork. Ook vrouwen maakten graag en veel gebruik van een dergelijk opberg rolletje. Omdat er nog geen zakken in kleding waren droegen zij het mapje in een losse zak die onder hun rok werd gedragen en met een bandje om het middel werd vastgemaakt.*
Het maken van een huswif en met name dit fraaie exemplaar stond al jaren op mijn lijstje. Nu, met een badplaats aan de Côte d'Azur in het verschiet, met zeilboten, palmen en meeuwen moest ik dit wel als mijn vakantie project 2012 meenemen. Toevallig stond er ook nog "en route" op het rolletje en dat waren wij ook, 'en route en France'.
Ik was een heel eind gekomen, daar in Bandol, maar moest thuis nog alle zeilen bijzetten om ook het laatste zakje met het zeilschip af te maken.
Ook de buitenkant is rijkelijk van kruissteekjes voorzien. Echt een werkje voor zwoele zomeravonden in een Franse tuin.
Hier zie je het origineel en wie goed kijkt kan er veel verschillen in ontdekken met mijn exemplaartje. Allereerst de keuze van het linnen, ik koos voor een stukje oud linnen. Ook de kleuren paste ik aan, vooral omdat ik graag eens met handgeverfd garen wilde borduren.
Mijn lief vond dat de meermin in volle glorie op het Huswif moest prijken. Ik heb haar dus ontkleed en van volle rondingen voorzien.
Net als Margreet voegde ik een medaillonnetje toe, zij het dat ik daar een andere plek voor koos. Ik vond ter plaatse een doosje vol van deze medaillonnetjes op een Brocante, het moest zo zijn.
Ook de windroos kreeg een nieuwe look, het paarse lint van de blote min werd verlegd en geborduurd in...blauw
Ook koos ik voor een andere afwerking van het speldenrolletje. Mijn linnen was net iets te stug om het mooi te kunnen plooien dus maakte ik een los rolletje wat precies tussen de rolzoompjes past. Hierboven zie je het origineel en hieronder mijn eigen versie:
Ach, jullie hebben mijn huswif nu wel gezien toch? ik rol het op
en laat nog even de andere kant zien
Een erg leuk vakantie projectje wat net groot genoeg was om een vakantie mee te vullen. Nu weer over naar het 'gewone' werk, dat wordt een lapje voor mijn Souvenir
*bron HZG nr 152, ontwerp, finishing en tekst Margreet Beemsterboer