donderdag 28 februari 2013

Baba Marta

Afgelopen najaar was zoon in Bulgarije op vakantie. Zoals gewoonlijk vroeg ik hem om uit te kijken naar leuke 'textiel-achtige' dingen. Na zijn thuiskomst kreeg ik een lief gehaakt kleedje, een mooi handgemaakt zakdoekje en een zakje met een rood-witte versiering van wol en de tekst Baba Marta erop. Zoonlief vertelde dat hij overal in bomen zowel in de natuur als in parken rode en witte draadjes en restjes textiel had gezien die bij navraag bij het Baba Marta feest bleken te horen. In Bulgarije wordt Baba Marta gevierd vanaf 1 maart. Het is een overlevering van een oud heidens verhaal waarbij geprobeerd wordt om Baba Marta, grootmoedertje Maart gunstig te stemmen door rode en witte 'martenitsa' te dragen. Ze hopen hiermee dat de winter snel voorbij zal gaan en dat de lente snel zal komen. Sommige mensen dragen meerdere martenitsa's tegelijk. Het is niet gebruikelijk dat je de martenitsa's voor jezelf maakt of koopt, je geeft ze als geschenkje aan vrienden of famile en draagt zelf alleen de martenitsa's die je gekregen hebt. Ze worden als een soort broche opgespeld of als armbandje gedragen. Je draagt de martenitsa vanaf 1 maart tot aan het moment dat je een ooievaar of een bloeiende fruitboom ziet, dan mag je de martenitsa aan een bloesemtak vastmaken. Dit alles speelt zich af in de periode tussn 1 maart en 21 maart. Door de martenitsa aan een fruitboom te hangen geef je de boom gezondheid en geluk door die je zelf had toen je de martenista droeg. De martenitsa is dus een teken van hoop en verwachting gesymboliseerd in de kleuren wit (smeltende sneeuw) en rood (de kleur van de opgaande zon die meer intens wordt naarmate het voorjaar dichterbij komt. Eergisteren maakte ik een aantal martenitsa's en die zijn, naar ik hoop, vandaag bij de ontvangers in de brievenbus beland met daarbij de mededeling om op 1 maart op mijn blog te kijken. Op internet vond ik diverse voorbeelden van martenitsa's, zowel de exemplaren die je kunt kopen als die je zelf kunt maken. Rond deze tijd vind je in Bulgarije ook overal kleine stalletjes op straat waar de martenitsa's te koop worden aangeboden. Eenmaal wat verder in het voorjaar ziet zo'n bloesemboom er extra mooi uit met zijn rood-witte versiering. De martenitsa kent vele verschijningsvormen van eenvoudige vlechtjes in rood en wit tot gestyleerde poppetjes. Het kunnen ook kwastjes zijn of ringetjes maar het is altijd een deel in wit en een deel in rood, Pizho en Penda, waarbij het witte kwastje, balletje of poppetje het mannelijke, Pizho symboliseert en het rode het vrouwelijke, Penda. Tot mijn verrassing vond ik vandaag ook een envelopje op de mat, van een onbekende afzender. Er in vond ik dit: en op de envelop staat Baba Marta.... mysterieus! (al ga ik snel zoonlief eens voorzichtig aan de tand voelen ;) Hoe dan ook, ik kan de komende tijd ook een martenitsa dragen, ik heb er immers twee gekregen. De martenitsa die ik eerder kreeg laat ik in de verpakking en bewaar ik... en deze? Misschien zie je me die binnenkort wel dragen.

22 opmerkingen:

Ada zei

Wat een bijzonder verhaal ik had het nog nooit gehoord maar wel heel leuk!
Altijd mooi om dan zo weer eens iets op te steken over een andere cultuur.

Marijke zei

Leuk voorjaarsritueel!
groetjes van Marijke

Jeanny zei

Heel bijzonder verhaal, weer iets bijgeleerd.
Lieve groet

GRANNY'S HOUSE zei

Wat leuk, ik had er nog nooit van gehoord.

Groetjes
Ines

Monica zei

Wat gezellig zo'n verhaaltje over cultuurgebruiken in andere landen, zo leren wij nog eens wat.

Anneke zei

wij hebben ook banden met Bulgarije en martenitsa's komen er elk jaar, die ik meestal in een bloeiende fruitboom in onze tuin hang.
leuk is het om in Bulgarije struiken en bomen vol met martenitsa's te zien!

BASJE zei

wat een leuk verhaal, kende het niet Dank je wel Basje2317

Noor zei

Wat een mooie manier om uit te kijken naar de lente. Warme groet, Noor

Gerard zei
Deze reactie is verwijderd door de auteur.
Gerard zei

Prachtig om op deze manier de Lente min of meer af te roepen! Zou ik vandaag een martenitsa in de bus vinden, dan kan ik hem meteen aan de net in bloei komende tak van een mirabellenboompje hangen.
Ik vind zulke tradities heel mooi!

Truus zei

Wat een mooie traditie is dit-daar hou ik wel van.Dank je wel voor dit verhaal.Is dit alleen daar of ook in de landen er omheen?
En nu maar hopen dat je gauw een bloeiende boom tegenkomt.
Dit grijze weer gaat vervelen.
gezellige dag
groetjes,Truus uit Drenthe

Chris zei

Ontzettend leuk dat je zoon dat in Bulgarije tegenkwam. Nu ben jij, maar ook wij, weer een verhaal rijker! Lief van je dat je er zelf gemaakt en opgestuurd hebt.
Heb je je zoon al aan de tand gevoeld? Dat zou toch een enig gebaar van hem zijn.

betty prins zei

Wat een leuke gewoonte, ja, maart mag hier ook wel wat voorjaar brengen...
Ik zie de draadjes al in on onze fruitbomen hangen!

yvonnep zei

Dank je wel, lady M! Nu ik al een paar weken hardnekkig bezig ben de lente af te dwingen, komt deze hulp als geroepen. En het gaat vast werken, want oud gebruik en ik doe het niet in mijn eentje.
Ik ga de martenitsa's aan mijn tas dragen die ik elke dag bij heb en op de dagen dat ik een andere tas of rugzak pak, komen ze daarop. Ik neem de mij opgedragen taak serieus. Ik hoop op 16 maart een bloeiende fruitboom te vinden op mijn wandeltocht.
Morgen zal ik er tussen al mijn bedrijven een mooie foto van maken en blog en facebook verrijken. Zo leuk!!!

marcella zei

@chris, ik heb er in totaal vijf gemaakt en verstuurd, en misschien ga ik og even door ;) Het is inderdaad een erg leuk gebruik.

@Yvonnep, ik ga je volgen, op facebook...eigenlijk deed ik dat al en zag je pogingen om de lente af te dwingen. Ik hoop dat het gaat helpen ;)

Anoniem zei

Wat een leuk verhaal! En ga dan eens kijken wat er gebeurt als je bij google martenitsa intypt en op afbeeldingen gaat kijken: Het wordt je rood en wit voor de ogen , en... zóveel ideeën!
Wat kun je via weblogs toch veel leuke dingen leren! Dankjewel!

Groeten van Digna

Johanna Zweden zei

Wat een bijzonder verhaal dank je voor het vertellen
Fijn weekeinden groetjes Joke

Anny zei

Wat een mooie traditie. Zo zie je er valt nog heel veel te leren. En het geeft hoop voor iedereen die op het voorjaar wacht... (alweer een grijze dag behhh) Anny.

lheurebleue zei

wow! echt een bericht naar mijn hart: over oude tradities die in ere worden gehouden, over het verlangen naar de lente, over het geven aan anderen.
vanaf nu is 1 maart martenitsadag voor mij! en mijn martenitsa - die ik verwonderd ontving en waar ik nu dubbel blij mee ben - heb ik opgespeld. ik hoop hem gauw aan een bloesemende tak te kunnen hangen ...

Marianne zei

Wat een leuke symboliek! Leuk blogje om te lezen! Ik zal maar eens googlen om er meer over te lezen en te kijken!
Bedankt voor de leuke tip.

*Marianne*

marian'ne m zei

Nu weet ik het ook, dank je wel !!!

Lida zei

Wat een leuk idee! Vooral om hem in een fruitboom te hangen! Maar ook heel leuk om te maken en te geven!
Groetjes
Lida.