Ik raak de kluts kwijt..ik hebb helemaal geen zelfgebreide sokken en mazen wil ook nog niet lukken...
ik bombardeer vandaag tot verteldag, dat ligt me beter
De ene rokkent wat de ander spint
Het primitieve handspinnen gebeurt met twee gereedschappen: het spinrokken en de konkel.
Het spinrokken is eenvoudig een stok van ongeveer 1,25 m lang, bovenaan voorzien van een natuurlijke gaffel of van een aangebrachte verdikking, om de zwachtel spingoed, hetzij wol of vlas te behouden. De wrong spingoed heet klots of kluts. (Vandaar: de kluts kwijtraken.) Het rokken werd onder de arm of de gordel geklemd.
Het tweede tuig voor het handspinnen is de konkel, ook spil en spindel geheten.
Waaruit bestaat nu de konkel? Uit twee delen: de eigenlijke spil en het spinschijfje. De spil is gewoon een puntig stokje van een 20 cm lang. Zijn ondereind steekt door een schijfje van hard gebakken aarde, ongeveer 3 cm van diameter en 1,5 cm dik. Dit is het spinschijfje. Het dient als vliegwieltje, als de spinster met haar rechterhand de konkel doet draaien. Spinschijfjes komen voor in zowat alle culturen die textielbewerking kennen. Vaak zijn ze fraai versierd en werden ze samen met de naaikorf aan overleden vrouwen meegegeven voor het hiernamaals, zoals vondsten in graven bewijzen.
Maar hoe verloopt het handspinnen nu eigenlijk? In onze streken is het al bijna vijfhonderd jaar verdwenen, maar in de landen van het vroegere Inca rijk spinnen vrouwen hun wol of katoen nog steeds met spinrokken en konkel. Ze gaan al spinnend naar de markt, ze zitten al spinnend bij hun koopwaar. Hier kunnen wij het proces "in levenden lijve" observeren.illustratie: Incavrouw bij het spinnen (16de eeuw) uit de kroniek van Guamén Poma de Ayala. De spinster trekt met de linkerhand vezels uit de kluts of zwachtel spingoed van het rokken en rolt een eindje draad ineen. Dit stukje draad wordt boven aan de spil bevestigd. De rechterhand brengt nu de loodrecht gehouden konkel in beweging. Daardoor wordt de door de linkerhand voortgerolde draad getwijnd, vastgedraaid. Is de draad zo lang dat hij moet worden opgewonden, dan wordt het ene eind met de linkerhand vastgehouden en met de rechterhand bij gestrekte arm in zo goed mogelijk gespannen toestand op de spil gewonden. Handige spinsters kunnen ook dit al lopend doen, door de konkel draaiend te houden.Als slot van het opwinden wordt de draad met een handig knoopje aan het boveneind van de spil bevestigd. Een geoefende spinster kan op een avond tot twaalf spillen vullen.
17 opmerkingen:
Marcella, ik zou zeggen kom naar mijn expositie mangeldoeken ......... op een mangeldoek staat een prachtige afbeelding....een dame met een rokken in haar hand en de draad gaat dan naar de spintol (mag dit woord ook gebruikt worden?).
Het is een schitterende Jugendstil mangeldoek.
ik had nog nooit van een rokken gehoord, ik had een leuke Franse kaart, zocht het woord "quenouille" op in het woordenboek en las "spinrokken" toen wist ik nog niks en ben maar even in de materie "gedoken" :D
Venlo is niet zo ver van Asten ;)
Ik heb altijd gedacht dat spintol het juiste woord was..
zo raak je vanzelf je kluts wel kwijt
ergens op zolder moet ik nog een spintol hebben, souvenir uit de seventies. ook nog een spinnewiel, model schippertje, dat binnenkort weer gebruikt gaat worden, want ik kreeg van mijn dochter een paar dozen alpaca (= soort lama) wol. heerlijk zacht en ijzersterk. in parijs breide ik er babytruitjes en mutsjes van in bretonse streepjes en waste die onder de stromende lauwwarme kraan met "savon de marseille", waarna ik ze op de verwarming te drogen hing! over mishandeling van wol gesproken.... maar het bleef verbluffend goed!
Ik heb ook een spinnewiel op zolder. Je kreeg er wel lekker zachte handen van, van het spinnen. Jullie smeken altijd om mislukte projecten :D lees en huiver
( ik heb een mouwloos vest gebreid voor mijn echtvriend- toen nog vriend geloof ik- het werd steeds langer in het dragen, tot over de knieën op het laatst. als je verliefd bent draag je alles .foto's zijn er niet, wel schaamte. )
Wij hebben nog wel ergens mijn oude zelfbouw imitatie louet, ook uit de jaren zeventig, moet ergens in de schuur staan(?), ik kocht toen via, via schapenvachten en die gingen dan in het ligbad. Als je dit wel eens hebt gedaan dan weet je wat er allemaal uit een schapenvacht te voorschijn komt! :o
En als je dan eindelijk gesponnen wol had, ik sla nu alle tussenstappen even over, dan ging je breien op van die (vaak dikke) houten naalden... ;)
Ik heb momenteel erg droge handen, maar om nu voor vette handen weer al dat werk te doen..., daar moet ik niet aan denken...
En mijn breiwerken leken ook nergens op en veranderden al snel in poezenkleedjes. :D
lekker zachte handen, dat wel, maar de lucht van schapenkeutels bleef ook wel 3 dagen aan je handen!
je mouwloos vest-verhaal kan ik me aardig goed voor de geest halen. ik heb ook eens zo'n lubberding gebreid.
en voor mijn DH ooit op naalden nr. 2 (!! dat was pas èchte liefde!!) een trui met ingewikkeld patroon. eindeloos geduld opgebracht en apetrots op het eindproduct. en wat zei meneer? "hij kriebelt". eindeloos ben ik bezig geweest en niets hielp, geen wasverzachter, geen diepvriesbehandeling, niets.
je begrijpt, mij zie je niet zo snel meer breien (of het moet een mini-baby of peuterietsje zijn). :)
vergat ik nog, de lucht van schapekeutels zat niet alleen aan je handen maar rook je door het hele huis
@ juul, wij hadden hier toen nog schaapscheerdersdag en daar kon je gewoon een vachtje-met-inhoud kopen. Mijn zoon, toen vijf, dacht dat de kale beestjes varkens waren, die waren immers roze en die met de wol er nog aan schapen. dikke houten pennen heb ik ook.
@Ineke: Mijn liefdes-spencer had ook kabels en ook nog knoopsgaten. Nu wil ik "het" alleen maar kunnen. een paar wantjes, een minisok en een proeflapje op mijn souvenir en dat is 't. Ik vind andere dingen véél leuker
zo'n spintolletje heb ik ook nog ergens op een zoldertje liggen. het schoonmaken van een vacht heb ik ook nog wel gedaan: voor de 'zonnekinderen'cursus.
er ligt nog een onbehandelde vacht in de garage... dus mochten er nog enthousiastelingen zijn 8)
groetjes
Ik vind het WEL lekker ruiken! ;)
:D De wol bedoelde ik! :D
.....The curse of the boyfriend's sweater......
@Berthi, ......... the proof of the pudding is the eating
en hij is gebleven ;)
dankzij of ondanks het breisel (ik vermoed het laatste)
Ja, en de mijne gelukkig ook, al sinds 1973, dus dit jaar aug. alweer 33 jaar ge-t-rouwd ;)
wat een herinneringen die schapenwol oproept bij iedereen. leuk. In de oorlogs periode ruilde mijn moeder mijn poppenbed voor handgesponnen wol, die was oor spronkelijk grauw, wer steeds witter tijdens de was beurten. groeien deed ik toen ook, uithalen en opneiuw iets anders breien, zo zijn een een paar kniekouden vernderd in mouwem voor een trui. Mooie handen kreeg je er wel van.
@ Basje,
ach basje, je poppenbedje geruild...wat zielig ;)
oudste kind heeft ook "iets" met haar poppenbedje....vertel ik je nog wel eens ;) dat uithalen van dingen herken ik nog wel van een familielid dat in een kamp heeft gezeten. daar werd ook alles uitgehaald, hemdjes, broekjes en dan werd er iets nieuws van gebreid
@ Ineke, jij nog net iets langer dan ik en still happy
Wat een leuk verhaal! Ik vind spinnen iets geheimzinnigs hebben... ineens wordt het materiaal bruikbaar. Ineke, heb jij nog een patroon van peutertruitjes in bretonse streep...daar heb ik nog een liefhebber voor!
Een reactie posten