zaterdag 3 juni 2006

Een borduurmaschientje uit 1920

Borduren kan op een heleboel manieren, waarvan kruissteek er maar een is. Een andere manier is het borduren met wol. Daarbij werd een wollen draad van achter door de stof gestoken en teruggehaald, waarbij een lus achterbleef. Door de steken dicht bij elkaar te leggen ontstond zo een vrij vast borduurpatroon dat aan de voorkant uit een grote verzameling lusjes bestond. Deze werden op hun beurt doorgeknipt, uitgekamd en afgeschoren waarbij  ook nog een soort reliëf  in de voorstelling kon worden gemaakt. Om de afgeknipte draadjes vast te houden werd de achterkant soms ingesmeerd met lijm.
Dit werk werd gemakkelijk gemaakt met dit maschientje (wat onbeholpen vertaald door de Duitse fabrikant). Het heeft een naald met een doorboring zoals een naaimachinenaald, waardoor een draad in keurig gelijke lussen door de stof kan worden gevoerd en een soort knikverplaatsing, waardoor de volgende insteek een paar millimeter verder komt.
In Nederland werd het verkocht onder de naam Ideal en, blijkens de Duitse gebruiksaanwijzing, in Duitsland als Hansa. De gebruiksaanwijzing wijst erop dat het machientje niet alleen bij  dames, maar ook in doofstommeninstituten veel gebruikt werd.
Op rommel- en antiekmarkten komt men het apparaat nogal eens tegen, maar zelden met de originele gebruiksaanwijzing. Vorige week had ik het geluk om er een tegen te komen in de originele verpakking en wel voor 10 euro. Daarvoor kon ik het niet laten liggen en binnenkort gaat mijn lief ermee experimenteren. Jullie horen er dus misschien nog wel eens van!

het complete machientje met de Nederlandse en Duitse gebruiksaanwijzing.

Detail van de punt.
(Gastlog door Marcella's lief, met dank voor de toestemming)

19 opmerkingen:

Lous zei

Wat leuk zeg,het ziet er interessant uit, een mooi stukje gereedschap, is dat dan net zoiets als smyrna, dat deed mijn tante vroeger?

marcella zei

@Lous, ik denk dat het effect aardig overeenkomt, maar smyrna werd dacht ik geknoopt met korte stukjes wol, met dit dingetje werk je vanaf de kluwen, het komt uiteindelijk vast te zitten omdat je de draden een beetje in elkaar werkt. Ik ga het gewoon een keer proberen.

marian'ne m zei

Dag DH van Marcella, leuk 'maschientje',grappig dat je dit soort maschientjes koopt/spaart. Het zal wel eerder om de techniek zijn dan om het handwerken neem ik aan:-))) leuk logje, dank je wel!!!!
Het lijkt een moeizaam proces om zo een tapijtje(?) te knopen.

Berthi zei

Een geweldige koop. Ik heb het nog nooit eerder gezien.
Mijn moeder heeft verschillende smyrra kleden geknoopt. Dat ging met korte stukjes wol, die van tevoren werden geknipt. Een gigantische klus.

yvonnep zei

Oh, wat leuk...krijgen we nog een proefje van hoe het werken hiermee eruit ziet?

marcella zei

@Marianne, ik weet niet of het een moeizaam proces wordt ;) het lijkt een beetje op zo'n springstok die je ooit in de speelgoedwinkel kon kopen, kangaroestok heette dat geloof ik, alleen hups je in dit geval met je draadje over de stof....ik moet het echt eens gaan uitproberen geloof ik ;)

@Berthi, voorzover ik nu kan bekijken komt het resultaat aan de bovenkant overeen met smyrna knoopwerk, aan de achterkant niet uiteraard.

@yvonnep, ik zal mijn best doen.

Juul :o) zei

Als ik 't "ding" zie, denk ik "martel-werktuig"... ;o)
Is dit niet hetzelfde als needlepunchen?
Dit wordt op Malta nl. nog steeds Hansa genoemd...

En voor needlepunch, heb je tegenwoordig heel veel modern materiaal... ;o)
Dus dat is makkelijk...(even stangen, want jij gaat natuurlijk voor de antieke route...)

De lussen worden nu vaak niet doorgeknipt en afhankelijk van de naaldlengte, worden ze klein of groter. Kun je dat met jouw "machientje" ook instellen, want ik zie aan de achterkant van die inkepingen, of gaat er een lange of korte naald in bij 't schroefje aan de voorkant?
Heb je patronen? Op het internet zijn gratis punchneedle of needlepunching patronen verkrijgbaar, maar dit is niet echt nodig...
En er zijn er ook voldoende te koop.

Linkje(?), in de sitebar bij "Free" staan patroontjes.

http://www.punchneedleembroidery.com/pages/default.cfm?page_id=1729

Bernina heeft er zelfs een voetje voor op de naaimachine... ;o)

marcella zei

@ Juul, dat zou nog wel eens kunnen dat dit een primitieve voorloper van needlepunchen is ;) eerlijk gezegd had ik op voorhand al niet willen weten wat needlepunchen is. (oeps, hoop niet dat ik nu ergens op lange tenen sta) Ik ga me er nu in verdiepen, nou zal ik het weten ook ;) Ik had al niet het idee dat er nu een uiterst handig of nuttig apparaat was aangeschaft maar compleet met handleiding in doos ben je letterlijk verkocht toch? tenminste...HIJ wel. Er komt vast wel een Werkstuk een dezer dagen.

Juul :o) zei

@Marcella, nee hè needlepunchen dat "klinkt" ook niet... LOL
Maar het is inmiddels in de VS weer helemaal in, en er zijn erg mooie patronen verkrijgbaar.
Kijk hier ook maar eens, gewoon in Nederland, kun je spullen kopen...

http://www.crown-vof.nl/

In de sitebar, bij punchneedle.
Als je de hyperlinkfunctie "aanzet" kan ik je gemakkelijker linken, nu "brak" de te lange link in tweeën...
Ook de Handwerkboetiek is er mee bezig.

Annette-p zei

Ik meen dat Bernina(?) een punchmachine in haar assortiment heeft voor 99 euro.

In het verpleeghuis waar ik werk, is één dame zeer aktief aan het punchen (met 1 hand). Ze heeft een nieuwer soort naald, waarbij de wol dmv. een lange draaddoorhaler (=extra accesoire) door de punchnaald gevoerd moet worden.
Nog een leuk detail: ze komt altijd naar mij toe, omdat ik de enige op de werkvloer ben die dit trucje kent ;-))

Juul :o) zei

Voetje Bernina:

http://nl.bernina.com/product_detail.asp?navigationID=14&ID=2787&sprache=E

DH zei

Zo te lezen gaat het inderdaad om iets dat nu "needle-punching"wordt genoemd. Juul had het goed gezien: de lengte van de lussen aan de voorkant kan worden ingesteld met een rateltje. In dit bewuste apparaat zijn er zes standen. De wol moet, zoals Annette schreef, met een lange draaddoorhaler doorgevoerd worden. Door de afstellingen komen de lussen dichter bij elkaar naarmate ze korter worden ingesteld.
Dames, vergist u niet in het vernuft van Duitsers rond 1920!

Ria zei

De needlepunchervoet van Bernina is iets anders,deze naalden hebben weerhaken om de wol,de draad of het lint in de stof vast te zetten. Er bestaat inderdaad wel en punch naald die hol is van binnen en hier kun je mooie patronen mee opvullen.Ik dacht dat dit russisch borduren heet.Ik heb zo'n naald voor het mini gebeuren.

Juul :o) zei

Ja, needlepunchen is van oorsprong Russisch borduren. ;o)

Annette-p zei

Deze punchmachine bedoel ik:
http://www.losnaaimachines.nl/php/aanbieding.php?id=55
Hij is van Happylock (niet bernina)en ook de prijs wist ik niet helemaal uit m'n blote hoofd.;-( Moet zijn 199 euro. Ik denk dat je met het voetje van "Juul" goedkoper uit bent!

Ria zei

Kost ongeveer €150,-

DH zei

Technisch gesproken denk ik dat je het op een naaimachine zou kunnen doen met een flink dikke naald, een wollen draad, en zonder onderdraad. De stof waarin je prikt moet wel dicht genoeg zijn, anders blijft de zaak niet zitten. Ook zal de lengte van de lussen beperkt zijn tot hoe diep de naald door de stof steekt.

Margriet Annema-Luinge zei

Dan kom ik met nog een suggestie. Bij het oude apparaatje kon je de - lange - lussen wel doorknippen, bij needlepunching met de holle naald niet. Inderdaad moet de stof dicht geweven zijn. Het voetje van de Bernina werd in juli in Leens op de open dag van de tentoonstelling van het blauwverven gedemonstreerd als... een (wol)viltvoetje, voor de nu moderne wolvilthobby waarbij je versieringen op stof maakt of door lontwol vaak om elkaar heen te draaien met een naaldje met weerhaakjes bijv. dieren kunt maken door de wol door het verdichten van de weerhaakjesnaald te vormen. Wisten jullie trouwens waarom niemand kan heksen en blauwverven tegelijk (ofwel je kunt niet alles tegelijk doen). Heksen is het met een yoghurtdikke vloeistof van een specifieke samenstelling op de stof drukken van stippenpatronen d.m.v. een houten blok waarin een patroon (bloem, vogel) d.m.v. dummere en dikkere spijkertjes is geslagen, dat eerst in de vloeistof wordt gedrukt, daarna op de stof. Zogauw de vloeistof is opgedroogd gaat de lap stof van naturelkleur in een chemisch bad dat een gele vloeistof bevat. Zodra de stof uit de vloeistof omhoog wordt gehaald verkleurt de stof (behalve onder het stippenpatroon) via groen naar uiteindelijk blauw. Jullie begrijpen, het drukken van het patroon (heksen) en het uiteindelijke blauwverven kan nooit tegelijk gebeuren, al vind ik dat blauwverven verdacht veel op toveren of hekserij lijken.

marcella zei

wat een mooie aanvullingen, dank,dank. Erg leuk. Het moderne punchen ken ik niet uit eigen ervaring dus dat je daar de lusjes niet doorknipt wist ik niet. Misschien komt daar de uitdrukking wel vandaan? Grappig dat de stempels ook met verschillende maten spijkertjes werden gemaakt. Dat geeft weer een linkje naar het Staphorster stipwerk. Zo jammer dat Leens voor mij te ver is om op één dag heen en weer te reizen, ik was er graag heengegaan.